Week van de Western: Stagecoach [1939 - John Ford]

Denk Western en je denkt John Wayne. Denk John Wayne en je denkt John Ford. Het is dan ook logisch dat de Week van de Western begint met een western van John Ford met John Wayne in de hoofdrol. En er is ruime keuze, want John Wayne speelde in niet minder dan 13 films van John Ford een hoofdrol. Ik kies voor “Stagecoach”, niet alleen omdat het hun eerste samenwerking is en de doorbraak betekende voor John Wayne, maar ook omdat het de geschiedenis in is gegaan als de eerste ‘volwassen western’. Het western-genre is bijna net zo oud als de film-industrie, maar westerns werkten volgens een vaste formule waarbij goed en slecht duidelijk zijn uitgetekend, er een hoop actie is en het goede altijd triomfeert. “Stagecoach” heeft zeker actie, maar het duurt meer dan een uur voor er een schot wordt gelost! 

Het eerste uur draait om een aantal mensen dat om uiteenlopende redenen een gevaarlijke reis met de postkoets onderneemt door gebied waar de Apaches op de loer liggen. We leren hierin elk van de passagiers en hun onderlinge verstandhoudingen kennen. Het zijn gokker Hatfield [John Carradine], een dronken dokter [Thomas Mitchell], de vrouw van een officier [Louise Platt], een bankmanager [Berton Churchill], een prostituee [Claire Trevor] en een zachtaardige whiskeyverkoper [Donald Meek]. De chauffeur van de postkoets [Andy Devine] krijgt bescherming van Marshall Curley Wilcox [George Bancroft]. Onderweg komen ze The Ringo Kid [John Wayne] tegen, die nog wat onverrichte zaken moet afhandelen in de plaats van bestemming. Tijdens de reis ontstaan er spanningen, maar langzaam maar zeker ontdekken de passagiers dat geen van hen zo blijkt te zijn als ze bij aanvang van de reis dachten. 

John Wayne had al een hele trits B-westerns op zijn naam staan, maar dit was de eerste keer dat we het karakter van zijn personage leren kennen. In alle westerns die John Wayne hierna zou maken zou hij steeds dezelfde vastberadenheid, hetzelfde charisma en die typische Wayne-walk tentoonspreiden. Voor veel mensen was John Wayne al die jaren de verpersoonlijking van de VS tijdens de 19^e eeuw en hij is nog steeds één van de populairste, meest herkenbare filmsterren aller tijden. Het acteerwerk is overigens over de hele linie uitstekend, maar “Stagecoach” heeft zijn succes vooral te danken aan twee mensen die hun sporen in Hollywood allang hadden verdiend en die filmhistorici nog steeds rekenen tot de allerbesten in hun vakgebied.

Uiteraard is één van hen John Ford, die al sinds 1913 (!) actief was in de filmwereld, aanvankelijk vooral als acteur die soms ook wat taken achter de schermen op zich nam. Dat was een uitstekende manier om inzicht te krijgen in het filmproces . In 1917 debuteerde hij als regisseur en maakte hij maar liefst 7 films, allemaal korte westerns. In de jaren ’30 maakte hij een aantal andere films, waaronder de misdaadthriller “The Informer”, waarvoor hij in 1936 zijn eerste Oscar won en het historische drama “Mary of Scotland” met Katharine Hepburn. In deze periode verfijnde hij zijn filmstijl, waarbij hij leerde hoe het spel tussen licht en schaduw de dramatische impact van een scène kan versterken. Die elementen komen allemaal terug in “Stagecoach”, dat ook de eerste film is die John Ford maakte op locatie in Monument Valley.

Minstens even belangrijk voor het succes van deze film is scenarist Dudley Nichols, die al een aantal scenario’s voor John Ford had geschreven, onder anderen dat voor “The Informer”. Nichols – die ook verantwoordelijk was voor Bringing Up Baby” [1938], “The Bells of St Mary’s” [1945] en “Scarlet Street” [1945] – zorgde voor de scherpe karakteriseringen en de juiste balans tussen drama, sentiment, humor en actie. Zijn scenario is niet alleen de blauwdruk voor de perfecte western, het laat ook zien hoe je in een verhaal met maar liefst 9 belangrijke personage, ieder personage goed uit de verf laat komen zonder ooit de plot uit het oog te verliezen. Let ook op het fantastische stuntwerk van de legendarische stuntman Yakima Canutt [Spielberg kopieerde één van zijn stunts uit deze film in “Raiders Of The Lost Ark”], ook al deed John Wayne een groot deel van zijn stunts zelf. Een heerlijke western, van begin tot einde.