Koois Favoriete Films Aller Tijden: Mr Smith Goes To Washington [04]

Nummer 4: Mr Smith goes to Washington [1939 – Frank Capra] 
Als de naam Frank Capra een belletje bij je doet rinkelen, dan is dat hoogstwaarschijnlijk omdat hij de man was achter “It’s A Wonderful Life”, voor velen de ultieme Kerstfilm. Dan denk je ook gelijk aan stroperige sentimentaliteit zoals ze dat alleen in de Verenigde Staten kunnen maken en dat is weer een reden om Capra-films link te laten liggen. Maar dan kan ik meteen concluderen dat je nog nooit een film van Frank Capra hebt gezien, want je zit er behoorlijk naast. 

Ik zou regisseur Frank Capra willen typeren als een realistische optimist: hij heeft een vast geloof in het goede in de mens en gelooft dat goed het altijd kan winnen van kwaad, maar tegelijk zien we in zijn beste films ook dat de slechte kant van de mensheid de wereld stevig in zijn grip heeft. Frank Capra’s geloof in de mensheid betekent dat zijn film een happy end hebben, maar de weg daar naartoe ligt vol met obstakels die de hoofdpersoon moet overwinnen. Met de sublieme Claude Rains, de villeine Thomas Mitchell en de charmante Jean Arthur in de belangrijkste ondersteunende rollen en amusante kleine rolletjes van Guy Kibbee, Beulah Bondi en vooral Harry Carey, is het een genot hiernaar te kijken.

In Mr Smith Goes To Washington zoekt senator en voormalige advocaat Joseph Payne [Claude Rains] naar een opvolger van zijn pas overleden collega. Payne zit feitelijk in de zak van machtige zakenman Jim Taylor [Edward Arnold], die al een tijd bezig is om de lucratieve aanleg van een dam bij Willow Creek door de senaat te drukken. De nieuwe senator moet dus iemand zijn die gemakkelijk te beïnvloeden is. De achterban van zijn partij wijst de gedroomde kandidaat echter af en draagt Jefferson Smith [James Stewart] aan, een integere, vriendelijke man die zich jarenlang heeft ingezet voor de padvinderij. Aangezien hij geen enkele politieke ervaring heeft, geeft Taylor zijn goedkeuring en mag Jeff afreizen richting Washington. Wanneer Payne zich realiseert dat Jeff de zoon is van zijn vroegere compagnon en dat Jeff enorm tegen hem opkijkt, lijkt de weg vrij voor de dam. Jeff heeft echter moeite om zijn draai te 

vinden: de pers neemt hem totaal niet serieus en zet hem voor schut en Jeff voelt zich nutteloos. Hij besluit een wetsvoorstel in te dienen, ook al maakt zijn cynische assistente Saunders [Jean Arthur] hem duidelijk dat hij totaal geen kans van slagen heeft. Het wetsvoorstel betreft de aanleg van een jongenskamp, waar de armste jongens uit heel de VS een paar maanden per jaar samen kunnen komen om zich te vormen. De locatie? Willow Creek! En wanneer Smith zijn voorstel indient in de Senaat, doet Payne er alles aan om het westvoorstel te saboteren en – met de hulp van Taylor, die vrijwel alle media in Jeffs thuisstaat bezit – zoekt hij frontaal de aanval in een poging Jeffs reputatie te vernietigen en hem mentaal te breken.

Mr Smith Goes To Washington schetst het politieke hart van de VS als een plek waar senatoren zich volledig laten leiden door de multinationals, de miljonairs, die hun in ruil daarvoor meer politieke macht geven. Senator Payne lijkt hard op weg naar het Witte Huis, ondanks dat zijn collega’s en de cynische pers weten dat hij andere belangen dient dan die van zijn staat! Dat kun je bepaald geen rooskleurig beeld noemen, lijkt me. Maar James Stewart is de ultieme ‘gewone man’, het toonbeeld van integriteit, idealisme en onverzettelijkheid ‘against all odds’, die uiteindelijk de politieke caste onderuit haalt, zij het na een onverbiddelijke strijd. Bij zijn aankomst in Washington besluit Jeff dat hij de belangrijkste monumenten wil zien: Washington Monument, The White House en

bovenal het standbeeld van Abraham Lincoln. In deze sequentie toont Capra de andere kan van Amerika: de Amerikaanse vlaggen, de triomfantelijke muziek, een trotse grootvader die zijn kleinzoon de tekst van Lincolns Gettysburg Address laat zien, een oude zwarte man die glimlachend naar Lincolns standbeeld kijkt en zijn respect betuigt door zijn hoed af te nemen. Dit is het Amerika waarin Jefferson Smith gelooft en dat is ook het Amerika waar hij voor zal strijden. Mr Smith is een inspiratie voor iedereen die verandering te weeg wil brengen: in deze film is hij een éénling die – met enige coaching van zijn assistente – het systeem uiteindelijk ten val weet te brengen, maar je kunt ‘m ook zien als een symbool voor mensen met een ideaal die tegen de stroom in durven te gaan om hun droom te verwezenlijken en daarmee de wereld een stukje beter te maken. 

Ik zou graag een Mr Smith willen zijn en deze film zet me elke keer weer aan tot nadenken over hoe ik zelf, op mijn eigen bescheiden manier, de wereld een beetje beter kan maken. Dan mag best stroperig klinken, maar je kunt niet ontkennen dat een kunstvorm die in staat is om op deze manier mensen te raken en te inspireren een unicum is.